Słowniczek "W" (część 14)

Diagnostyka i leczenie niepłodności wiążą się z pojęciami używanymi przez lekarzy i embriologów, które nie zawsze są zrozumiałe dla pacjentów. Pojawiają się też w artykułach i wynikach badań. Chcielibyśmy wyjaśnić terminy, z którymi można się często spotkać, a które nie zawsze mogą być do końca jasne. Dziś zapraszamy do lektury części czternastej.

Waginoza – bakteryjne zapalenie pochwy, nazywane również niespecyficznym. Wiąże się z zachwianiem równowagi bakteryjnej w środowisku pochwy. W prawidłowych warunkach flora bakteryjna składa się głównie z pałeczek kwasu mlekowego (lactobacillus). Nieleczona może być przyczyną groźnych powikłań, zwłaszcza podczas ciąży.

Węzeł zarodkowy – powstaje we wczesnym etapie rozwoju zarodkowego, zazwyczaj w 5 – 6 dobie rozwoju, gdy embrion osiąga stadium blastocysty. Jest to grupa komórek, nazywana inaczej embrioblastem, z której w przypadku prawidłowej implantacji w jamie macicy i dalszego rozwoju ciąży powstaną komórki i tkanki płodu.

Wiek płodu – inaczej wiek ciąży, który określa się na kilka sposobów. Jeden z nich opiera się na terminie ostatniej miesiączki, ale uważa się, że bardziej precyzyjne jest określenie CRL (długości ciemieniowo-siedzeniowej) w badaniu ultrasonograficznym.

Wielowodzie – termin okreslający nieprawidłową, zbyt dużą ilość wód płodowych, stwierdzaną najczęściej w III trymestrze ciąży. Ilość wód płodowych określa się w badaniu USG przy pomocy AFI (indeksu płynu owodniowego). Przyczyną mogą być: cukrzyca ciążowa, infekcja wewnątrzmaciczna, makrosomia lub wady płodu. Wielowodzie może pojawić się także w przypadku ciąży mnogiej. Czasami jego przyczyna nie zostaje zdiagnozowana i wtedy określamy je jako idiopatyczne.

Witryfikacja – metoda zamrażania komórek rozrodczych oraz zarodków, polegająca na ultraszybkim schładzaniu do temperatury około -190 stopni Celsjusza przy użyciu dużych stężeń krioprotektantów, czyli substancji ochraniających żywe komórki przed szkodliwym działaniem niskiej temperatury. Zapobiega tworzeniu się kryształków lodu, dzięki czemu chroni gamety i zarodki przed uszkodzeniami.

Wnętrostwo – inaczej niezstąpienie jąder z jamy brzusznej do moszny. Wymaga konsultacji z lekarzem i wybrania odpowiedniego postępowania leczniczego. Nieleczone wnętrostwo grozi bezpłodnością oraz rozwojem raka jądra.

Wykluwanie się zarodka – jeden z etapów wczesnego rozwoju zarodkowego, następujący gdy embrion osiągnie stadium blastocysty. Początkowo blastocysta jest zawieszona w jamie macicy. W miarę upływu czasu zaczyna się wykluwać – w jej otoczce pojawia się pęknięcie, przez które blastocysta wydostaje się na zewnątrz. Jest to moment, w którym jest gotowa na zagnieżdżenie się w macicy.

Bezpłatne badania nasienia w Zięba Clinic!

Od 2010 roku Stowarzyszenie na Rzecz Leczenia Niepłodności i Wspierania Adopcji „Nasz Bocian”  prowadzi ogólnopolską kampanię społeczną „TATA. Najważniejsze słowo dla mężczyzny”.

Z okazji nadchodzącego Dnia Ojca i przypomnienia idei Kampanii, nasz patron merytoryczny Zięba Clinic w Katowicach po raz kolejny przekazuje pulę bezpłatnych badań nasienia dla panów, którzy w dniach 1 - 23 czerwca umówią się na badanie powołując się na akcję TATA Stowarzyszenia Nasz Bocian. Liczba miejsc ograniczona. Nr telefonu do rejestracji: 32 202 36 35, 666 026 126.

Panów zainteresowanych bezpłatnym badaniem nasienia (spermiogram) prosimy o rejestrację telefoniczną i powołanie się na akcję. Badanie obejmuje następujące parametry:

• ocenę makroskopową ejakulatu (barwa, zapach, wygląd, lepkość, pH, czas upłynnienia),

          oraz ocenę mikroskopową, w tym:

• koncentrację plemników (ilość plemników w mililitrze nasienia i całym ejakulacie),

• obecność aglutynacji,

• ruchliwość plemników,

• żywotność plemników,

• morfologię plemników (czyli budowę, ocenianą według szczegółowych kryteriów Krugera),

• obecność komórek okrągłych, w tym test POX na obecność aktywnych leukocytów.

Przed badaniem należy zachować abstynencję seksualną przez 2 do 7 dni. Po więcej informacji zapraszamy tutaj.

Endometrioza a niepłodność

[źródło zdjęcia]

O przyczynach i objawach endometriozy pisaliśmy niedawno tutaj. Dzisiaj przyjrzymy się temu, w jaki sposób choroba wpływa na płodność kobiet i jakie formy terapii można zastosować w jej leczeniu.

Niektóre z kobiet cierpiących na endometriozę nie mają poważnych problemów z zajściem w ciążę. Niestety w wielu przypadkach trudności się pojawiają i często wymagają interwencji lekarza zajmującego się leczeniem niepłodności. Istnieje zależność pomiędzy siłą problemu a stopniem zaawansowania choroby – im jest on większy, tym kobiecie trudniej jest zajść w ciążę. Dlaczego endometrioza prowadzi do takich kłopotów?

• Zrosty, które często pojawiają się w przebiegu choroby, powodują zaburzenie stosunków anatomicznych w obrębie miednicy mniejszej. W konsekwencji dochodzi m.in. do zahamowania owulacji czy zaburzeń czynności jajowodów;
• Torbiele endometrialne mogą prowadzić do obniżenia rezerwy jajnikowej;
• Mogą pojawić się zaburzenia środowiska jamy otrzewnowej, które prowadzą do zmian odpornościowych i hormonalnych. W efekcie może dojść do zaburzeń wzrostu pęcherzyka Graafa i nieprawidłowości fazy lutealnej. Ponadto zmiany zachodzące w składzie płynu otrzewnowego mają niekorzystny wpływ zarówno na same plemniki i komórki jajowe, jak na interakcje pomiędzy nimi;
• Zaburzenia funkcjonowania w obrębie endometrium jamy macicy skutkuje utrudnionym procesem zagnieżdżania się zarodka w macicy;
• Endometriozie często towarzyszy dyspareunia (odczuwanie bólu podczas stosunku), co prowadzi do obniżenia częstotliwości współżycia pary.

Nowoczesna terapia endometriozy obejmuje różne metody leczenia:

Leczenie farmakologiczne

Obejmuje stosowanie leków hormonalnych i przeciwbólowych.

Leczenie operacyjne

Jest prowadzone metodą laparoskopii (narzędzia chirurgiczne wprowadza się poprzez niewielkie nacięcia w powłokach brzusznych) lub laparotomii (otwarcie jamy brzusznej) i polega na usunięciu ognisk endometriozy. Przed jego wdrożeniem należy dokładnie przeanalizować wskazania i potencjalne korzyści. Według informacji znajdujących się w zaleceniach Sekcji Płodności Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w przypadku pacjentek z endometriozą o minimalnym lub małym stopniu zaawansowania leczenie operacyjne powoduje pojawienie się dodatkowej ciąży raz na 12 zabiegów, natomiast w średnim i ciężkim stopniu zaawansowania wydaje się poprawiać płodność.

Farmakologiczna stymulacja owulacji i inseminacja domaciczna

Jest sposobem leczenia o potwierdzonej skuteczności w grupie pacjentek, które nie ukończyły 35 roku życia i cierpią na endometriozę małego lub średniego stopnia. Warunkiem przeprowadzenia zabiegu są jeszcze dodatkowe czynniki rokownicze, takie jak czas trwania niepłodności, inne nieprawidłowości występujące w obrębie układu rozrodczego i parametry nasienia partnera.

O tych metodach leczenia niepłodności pisaliśmy już szerzej na naszym blogu, zapraszamy do lektury: stymulacja jajeczkowania; inseminacja.

Zapłodnienie pozaustrojowe

Najskuteczniejsza metoda leczenia niepłodności u pacjentek z endometriozą. Do zapłodnienia dochodzi w warunkach laboratoryjnych, co umożliwia ochronę plemnika i komórki jajowej przed szkodliwym działaniem patologicznie zmienionego płynu otrzewnowego. Zapłodnienie in vitro jest zalecane zwłaszcza u pacjentek powyżej 35 roku życia, z zaawansowaną postacią choroby, a także w przypadkach, gdy wcześniejsze leczenie metodą chirurgiczną lub inseminacji było nieskuteczne.

Metody zapłodnienia in vitro

Pary przygotowujące się do leczenia niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego często zastanawiają się, którą z dostępnych technik wybrać. Jest to decyzja uzależniona od wielu czynników i wskazań. Dziś opiszemy różnice pomiędzy różnymi metodami.

Zapłodnienie pozaustrojowe IVF

IVF to skrót od In Vitro Fertilisation, czyli zapłodnienia in vitro (dosłownie „zapłodnienia w szkle”). Jest on używany jako określenie ogólne metody leczenia niepłodności, ale również stosuje się go do opisu konkretnej techniki, tak zwanego klasycznego zapłodnienia pozaustrojowego.

Technika ta polega na inkubacji komórek jajowych z odpowiednio przygotowaną zawiesiną plemników. Zastosowanie specjalnych podłoży hodowlanych oraz optymalnie dobrane, kontrolowane warunki inkubacji umożliwiają połączenie się gamety męskiej oraz żeńskiej w warunkach laboratoryjnych. Zapłodnienie następuje podobnie jak w warunkach naturalnych. Plemniki samodzielnie docierają do oocytu, pokonują barierę złożoną z otaczających komórkę jajową komórek ziarnistych, aż w końcu jeden z nich łączy się z osłonką przejrzystą oocytu i wnika do jego wnętrza. Warunkiem zastosowania tej techniki zapłodnienia są odpowiednie parametry nasienia.

Zapłodnienie pozaustrojowe ICSI

ICSI (Intracytoplasmic Sperm Injection) to zabieg polegający na bezpośrednim, mikrochirurgicznym wprowadzeniu pojedynczego, wybranego przez embriologa plemnika do wnętrza oocytu. Przed zabiegiem oocyt musi zostać oczyszczony z otaczających go komórek ziarnistych.

Procedura odbywa się z użyciem specjalnego mikroskopu i wymaga zastosowania systemu do mikromanipulacji. Polega na unieruchomieniu i umieszczeniu wybranego plemnika we wnętrzu mikropipety iniekcyjnej, którą następnie przekłuwa się otoczkę oocytu i wprowadza się plemnika do jego wnętrza.

Wskazania:

• wcześniejsze niepowodzenia leczenia przy zastosowaniu techniki klasycznego zapłodnienia IVF (w tym brak uzyskanych zapłodnień lub ich niski odsetek),
• czynnik męski (w tym oligozoospermia, asthenozoospermia, teratozoospermia), 
• potwierdzona obecność przeciwciał przeciwplemnikowych,  
• niska rezerwa jajnikowa, niewielka liczba pobranych oocytów.

Zapłodnienie pozaustrojowe IMSI

IMSI (Intracytoplasmic Morphologically Selected Sperm Injection) jest metodą będącą modyfikacją ICSI. Przebiega bardzo podobnie, przy czym plemnik, który zostaje umieszczony w oocycie jest wybrany nie tylko na podstawie standardowej oceny budowy i ruchliwości. Dokładniejsza selekcja opiera się na użyciu bardzo dużych powiększeń mikroskopu, co umożliwia zdecydowanie bardziej szczegółową analizę morfologiczną gamet męskich.

Wskazania:

• powtarzające się niepowodzenia procedury ICSI (takie jak brak blastocyst w przedłużonej hodowli zarodków lub ich bardzo niski odsetek, niepowodzenia implantacji lub poronienia),
• czynnik męski, obejmujący bardzo znaczące obniżenie parametrów nasienia.

Zapłodnienie pozaustrojowe PICSI

PICSI - Physiological Intracytoplasmic Sperm Injection to metoda będąca modyfikacją ICSI. Przebiega bardzo podobnie, przy czym plemnik, który zostaje umieszczony w oocycie jest wybrany nie tylko na podstawie standardowej oceny budowy i ruchliwości. Ocena ruchliwości i morfologii nie pozwala na jednoznaczne wyeliminowanie plemników z dużą fragmentacją DNA, aneuploidią czy niedojrzałą cytoplazmą. W przypadku PICSI plemniki są wybierane także na podstawie oceny ich zdolności do wiązania się z hialuronianem, czyli substancją naturalnie występującą w warstwach otaczających oocyt. Umożliwia to wybranie plemników w pełni funkcjonalnych i dojrzałych, cechujących się dobrą integralnością chromatyny plemnikowej i rzadziej niosących aneuploidię. Wykazano że zastosowanie metody PICSI pozwala na zwiększenie szansy na uzyskanie zapłodnień, prawidłowych zarodków i obniżenie ryzyka poronienia.

Wskazania:

• nieprawidłowy wynik testu HBA, 
• teratozoospermia, ciężka asthenozoospermia, 
• nieprawidłowy wynik badania fragmentacji chromatyny plemnikowej,
• powtarzające się niepowodzenia IVF lub ICSI, 
• powtarzające się niepowodzenia implantacji i poronienia.

Wesołych Świąt!

[źródło zdjęcia]

Drodzy Czytelnicy, życzymy Wam
Zdrowych, pogodnych Świąt Wielkanocnych,
Pełnych wiary, nadziei i miłości.
Radosnego, wiosennego nastroju,
serdecznych spotkań w gronie rodziny i wśród przyjaciół
oraz wesołego Alleluja!

Blog Misja: Ciąża oraz Zięba Clinic