![]() |
[źródło obrazka] |
Szyjka macicy pełni bardzo dużą rolę
począwszy od poczęcia, poprzez przebieg ciąży, a na porodzie
skończywszy. Ta niewielka część kobiecego układu rozrodczego
działa jako bariera ochraniająca macicę przed czynnikami
zewnętrznymi, w tym mikroorganizmami żyjącymi w pochwie oraz
zatrzymuje rozwijający się płód w obrębie macicy. Kiedy ciąża
zbliża się do końca, szyjka musi z kolei stać się krótsza, mniej
twarda i szersza aby umożliwić dziecku przyjście na świat.
Szyjka macicy łączy pochwę z jamą
macicy. Jest zbita, cylindryczna i ma około 3 cm długości i 2–3 cm szerokości. Wymiary te są zmienne i zależą od fazy cyklu
miesiączkowego, etapu ciąży oraz wieku kobiety. Znaczenie szyjki
macicy podczas starań o zajście w ciążę opisywaliśmy w tym artykule. Dzisiaj przyjrzymy się jej funkcjonowaniu podczas ciąży
i porodu.
Po zapłodnieniu komórki jajowej i
implantacji rozwijającego się zarodka w macicy głównym zadaniem
szyjki macicy staje się jego ochrona. Szyjka macicy, której kanał
jest zamknięty przez wypełniający go od tej pory czop śluzowy
stanowi barierę nieprzepuszczalną dla mikroorganizmów. Staje się
także dłuższa i bardziej napięta, dzięki czemu przeciwdziała
przedostaniu się błon płodowych i płodu poniżej jamy macicy. W
prawidłowych warunkach w ciąży szyjka powinna mieć długość
3-5 cm.
Gdy nadchodzi czas porodu szyjka macicy
przechodzi intensywne remodelowanie. Najpierw następuje jej
dojrzewanie, zmiękczenie i rozwieranie, potem odbudowa po porodzie.
Cały proces postępuje dzięki zmianom w strukturze i organizacji
kolagenu, czyli białka odpornego na rozciąganie, nadającego szyjce
macicy dużą elastyczność. Gdy termin porodu się zbliża
następuje wzrost aktywności enzymu – kolagenazy. Gdy płodowe i
łożyskowe endokrynne czynniki sygnałowe wyzwalają rozpoczęcie
akcji porodowej, przygotowana już szyjka macicy zaczyna się
rozwierać pod wpływem skurczów macicy oraz nacisku wywieranego
przez płód. Poród składa się z trzech okresów, z czego pierwszy
obejmuje czas potrzebny do całkowitego rozwarcia kanału szyjki,
które powinno osiągnąć 10 centymetrów. Może on trwać nawet
kilkanaście godzin i jest poprzedzony tak zwanym wygładzeniem
szyjki, czyli jej skróceniem do około 1 centymetra. Rozwieranie
szyjki macicy jest związane z jej dojrzewaniem, które opisuje tak
zwana skala Bishopa. Uznaje się, że szyjka jest dojrzała, jeżeli
według skali uzyskuje się co najmniej 9 punktów:
Parametr |
0 pkt.
|
1 pkt.
|
2 pkt.
|
3 pkt.
|
Rozwarcie (cm) |
0
|
1 - 2
|
3 - 4
|
5 - 6
|
Skrócenie (%) |
0 - 30
|
40 - 50
|
60 - 70
|
80
|
Pozycja punktu przodującego w cm w stosunku do linii
międzykolcowej |
-3
|
-2
|
-1
|
+1, +2
|
Konsystencja |
twarda
|
średnia
|
miękka
|
-
|
Stosunek do osi pochwy |
do tyłu
|
w osi
|
do przodu
|
-
|
Jeżeli skracanie lub inne objawy
dojrzewania szyjki macicy pojawiają się wcześniej niż ma wystąpić
poród, istnieje duże zagrożenie porodem przedwczesnym. Tym
zagadnieniem zajmiemy się w jednym z kolejnych artykułów.