Choroby przenoszone drogą płciową to jedna z ważniejszych przyczyn niepłodności. Są niebezpieczne zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Mogą być również przyczyną powikłań w ciąży.
Wydaje się, że w dzisiejszych czasach choroby weneryczne występują bardzo rzadko. Niestety nie jest to prawda. W ciągu ostatnich lat obserwuje się ponowny wzrost zachorowań. Choroba weneryczna jest wykrywana co roku u około 17 milionów mieszkańców Europy zachodniej. Niektóre powodują dolegliwości, skłaniające do pójścia do lekarza. Inne mogą przebiegać nawet całkowicie bezobjawowo. W jednym i drugim przypadku stanowią zagrożenie dla płodności i przebiegu ciąży. Mogą powodować zmiany uniemożliwiające zajście w ciążę lub jej donoszenie.
Przebyte zakażenia układu rozrodczego to podstawowa przyczyna niepłodności mechanicznej u kobiet, ponieważ na skutek infekcji może dojść do stanu zapalnego jajowodów i w konsekwencji do ich niedrożności. Taki stan uniemożliwia plemnikom przedostanie się z macicy do komórki jajowej i zapłodnienie jej.
Infekcja nie musi prowadzić do niedrożności, a mimo to może zmniejszyć szanse na ciążę. Możliwe jest na przykład, że przebyty stan zapalny uszkodzi komórki rzęskowe błony śluzowej jajowodu. Do zapłodnienia może więc dojść, ale brak ruchu rzęsek utrudnia transport rozwijającego się zarodka do macicy, co często uniemożliwia zagnieżdżenie się embrionu.
Zapalenia bakteryjne i wirusowe są niebezpieczne również dla mężczyzn. Zapalenie jąder wiąże się z niedotlenieniem kanalików nasiennych, a czasami prowadzi do powstania ropnia, który niszczy jądro i uniemożliwia jego prawidłowe funkcjonowanie i produkcję plemników. Proces zapalny może doprowadzić również do atrofii, czyli zmniejszenia objętości jądra, a nawet do jego zaniku.
Stan zapalny może być także przyczyną częściowej lub całkowitej niedrożności najądrzy i nasieniowodów, a w konsekwencji obniżenia ilości plemników w nasieniu lub nawet azoospermii (braku plemników w nasieniu).
Choroby przenoszone drogą płciową mogą prowadzić nie tylko do niepłodności. Są również bardzo niebezpieczne dla rozwijającego się płodu. Nieleczone mogą być przyczyną poronień, powstawania wad wrodzonych lub zakażenia dziecka podczas porodu. Poniżej krótko opisujemy najczęściej diagnozowane infekcje.
Chlamydia trachomatis to wewnątrzkomórkowa bakteria, będąca obecnie przyczyną największej liczby zakażeń przenoszonych drogą płciową. Infekcje bardzo często przebiegają bezobjawowo. Mogą też prowadzić do stanów zapalnych cewki moczowej i najądrzy u mężczyzn oraz szyjki macicy, jajowodów, jajników, endometrium (co utrudnia zagnieżdżenie zarodka) i gruczołu Bartholina u kobiet. Konsekwencją przewlekłego stanu zapalnego może być powstawanie zrostów i ropni. Prowadzi to często do niepłodności lub poronień nawykowych. Chlamydioza może być przyczyną powikłań ciąży takich jak hypotrofia płodu, przedwczesny poród i zakażenie noworodka, które grozi między innymi rozwojem zapalenia gałki ocznej i płuc.
Mycoplasma genitalium – to mały mikroorganizm pozbawiony ściany komórkowej, co warunkuje jego odporność na wiele antybiotyków. Osoba zakażona często nie zdaje sobie sprawy z toczącej się infekcji, bo podobnie jak w przypadku Chlamydia trachomatis najczęściej przebiega ona bezobjawowo. Prowadzi między innymi do zapalenia cewki moczowej, szyjki macicy, najądrzy, narządów miednicy mniejszej. U ciężarnych może spowodować zapalenie błon płodowych i łożyska, a w konsekwencji – przedwczesney poród. Może też dojść do wewnątrzmacicznego zakażenia płodu lub okołoporodowego zakażenia noworodka i do rozwoju zapalenia płuc lub opon mózgowo-rdzeniowych u dziecka.
Ureaplasma urealyticum – bardzo często występująca bakteria, wywołująca infekcje układu moczowo-płciowego u kobiet i mężczyzn. Również nie posiada ściany komórkowej i jej obecność w organizmie może nie dawać żadnych objawów. Jeżeli się pojawią, są to zazwyczaj: trudności z oddawaniem moczu, parcie na pęcherz, ból, pieczenie i wyciek w okolicy cewki moczowej, podwyższona temperatura ciała i bóle podbrzusza. Nieleczona infekcja może wywoływać u mężczyzn zapalenie prostaty i nerek oraz powodować problemy z płodnością. Kobietom grozi zapalenie jajników, jajowodów, szyjki macicy oraz poronienia. Przebieg ciąży również może zostać zaburzony i może wystąpić zahamowanie rozwoju płodu.
Neisseria gonorrhoeae (dwoinka rzeżączki) to bakteria Gram-ujemna wywołująca rzeżączkę. Dwoinka atakuje szyjkę macicy, cewkę moczową odbytnicę, gardło i spojówki. Może też przebiegać bezobjawowo. Rzeżączka u kobiet może prowadzić do zapalenia jajników i jajowodów, a w efekcie do ciąży pozamacicznej lub niepłodności. U mężczyzn – do zapalenia najądrzy i prostaty. Zakażenie okołoporodowe grozi noworodkowi utratą wzroku.
Jeżeli planuje się zajście w ciążę, niezależnie od tego czy naturalnie czy z pomocą medycyny rozrodu, należy się do tego odpowiednio przygotować. Jednym z niezbędnych elementów jest wykonanie badań w kierunku obecności niebezpiecznych mikroorganizmów.
